Bezel là gì? Vòng bezel trên đồng hồ có tác dụng gì?

Bạn đã từng nghe đến cụm từ “vòng bezel” khi tìm hiểu về đồng hồ nhưng chưa thật sự rõ nó là gì và có vai trò ra sao? Trên thực tế, bezel không chỉ đơn thuần là một chi tiết trang trí, mà còn là một trong những bộ phận đa dụng và quan trọng bậc nhất, đặc biệt trên các dòng đồng hồ thể thao, lặn sâu hay đồng hồ phi công. Vậy bezel là gì và nó có những chức năng nào? Cùng TopWatch tìm hiểu ngay trong bài viết này nhé.

Bezel là gì?

Bezel là phần vành ngoài của đồng hồ, nằm giữa mặt kính và phần vỏ, vừa có vai trò bảo vệ vừa tích hợp nhiều chức năng hữu ích. Trên bề mặt bezel thường được in hoặc khắc các vạch số, ký hiệu hoặc đơn vị đo chuyên dụng, tùy theo mục đích sử dụng.

Tùy vào thiết kế, bezel có thể được làm cố định, xoay một chiều (thường dùng cho đồng hồ lặn để đảm bảo an toàn), hoặc xoay hai chiều (thường thấy ở đồng hồ phi công hay thể thao) – tất cả đều nhằm tăng tính ứng dụng và hỗ trợ người dùng trong nhiều tình huống thực tế.

Các cột mốc phát triển vòng bezel

• 1930s – Vòng bezel bắt đầu được ứng dụng vào đồng hồ từ những năm 1930, chủ yếu trên các mẫu đồng hồ phi công. Khi các chuyến bay đường dài trở nên phổ biến, bezel hỗ trợ việc tính toán thời gian bay và định hướng, đặc biệt hữu ích trong điều kiện thiếu ánh sáng hoặc không có thiết bị điện tử hỗ trợ.
• 1953 – Rolex Submariner ra mắt với vòng bezel xoay một chiều – một bước đột phá trong ngành. Tính năng này cho phép thợ lặn theo dõi thời gian lặn an toàn, bởi nếu bezel bị xoay lệch, nó chỉ giảm thời gian hiển thị thay vì tăng, giúp tránh tình trạng lặn quá lâu dưới nước.

• 1954 – Chỉ một năm sau, Rolex tiếp tục gây tiếng vang với GMT-Master – chiếc đồng hồ đầu tiên được trang bị vòng bezel xoay hai chiều 24 giờ. Tính năng này giúp người dùng theo dõi đồng thời hai múi giờ, lý tưởng cho phi công quốc tế và những người thường xuyên di chuyển.
• 1960s–1970s – Thời kỳ hoàng kim của đua xe thể thao đánh dấu sự phổ biến của các mẫu đồng hồ chronograph. Những thương hiệu như Omega (Speedmaster) tiên phong sử dụng vòng bezel tachymeter, cho phép người dùng đo tốc độ dựa trên thời gian di chuyển, trở thành biểu tượng cho tinh thần thể thao và nam tính.
• Thế kỷ 21 – Ngày nay, bezel không chỉ được hoàn thiện về mặt chức năng mà còn vượt trội về chất liệu. Ceramic (gốm kỹ thuật) trở thành lựa chọn phổ biến nhờ khả năng chống trầy xước, không phai màu và độ bền cao. Nhiều mẫu bezel hiện đại còn tích hợp thêm các tính năng nâng cao như la bàn, GMT thứ ba, đo nhịp tim hoặc tính toán tỷ lệ y tế, cho thấy sự phát triển mạnh mẽ của bezel trong kỷ nguyên đồng hồ đa dụng.

Vành Bezel trên đồng hồ có tác dụng gì?

Ngay sau đây, hãy cùng TopWatch khám phá 8 chức năng nổi bật nhất của vòng bezel và lý do vì sao nó luôn là “vũ khí thầm lặng” được giới chơi đồng hồ đánh giá cao nhé.

Chức năng Greenwich Mean Time

Vào những năm 1950, Rolex đã tạo nên cuộc cách mạng khi cho ra đời chiếc GMT-Master, dòng đồng hồ đầu tiên có thể hiển thị đồng thời giờ địa phương và giờ GMT (Greenwich Mean Time) – một tính năng thiết yếu cho các phi công bay xuyên Đại Tây Dương lúc bấy giờ.

Chỉ với một vòng bezel xoay đơn giản, người dùng có thể dễ dàng theo dõi hai múi giờ khác nhau cùng lúc mà không cần điều chỉnh thời gian chính của đồng hồ.

Cách sử dụng bezel GMT:

• Kiểm tra giờ địa phương xem có hiển thị đúng trên đồng hồ không.
• Tính chênh lệch múi giờ giữa nơi bạn đang ở và điểm đến, sau đó xoay vòng bezel sang trái hoặc phải tương ứng theo từng nấc (mỗi nấc = 1 giờ).

Chỉ với 2 thao tác đơn giản, bạn đã có thể quản lý thời gian ở cả hai nơi – một tính năng cực kỳ hữu ích cho người thường xuyên du lịch, công tác hoặc yêu thích khám phá thế giới.

Chức năng đếm thời gian với khung từ 0 – 60

Vòng bezel đánh số từ 0 đến 60 phút là dạng phổ biến nhất, thường thấy trên các mẫu đồng hồ lặn chuyên dụng. Thiết kế này cho phép người đeo đo thời gian trôi qua trong tối đa 60 phút – tương ứng với số phút trong một giờ, rất phù hợp để theo dõi thời gian lặn, từ đó tính toán độ sâu hoặc lượng oxy còn lại trong bình khí.

Cách sử dụng bezel đếm thời gian:

• Xoay vòng bezel ngược chiều kim đồng hồ cho đến khi vạch số 0 trùng với kim phút.
• Trong quá trình lặn hoặc chờ đợi, bạn chỉ cần nhìn lại vị trí kim phút so với bezel để biết đã trôi qua bao nhiêu phút.

Nhờ khả năng đơn giản nhưng cực kỳ chính xác, bezel kiểu này không chỉ hữu dụng trong môi trường dưới nước mà còn phù hợp để canh giờ luyện tập, nấu ăn hay theo dõi công việc hằng ngày.

Chức năng đếm ngược với khung từ 60 – 0

Trái ngược với bezel đếm thời gian thông thường, bezel đếm ngược với khung từ 60 đến 0 được thiết kế để theo dõi thời gian còn lại thay vì thời gian đã trôi qua. Đây là tính năng đặc biệt hữu ích trong ngành hàng không, quân đội hoặc lực lượng thi hành nhiệm vụ đặc biệt, khi việc đồng bộ thời gian là yếu tố sống còn.

Cách sử dụng bezel đếm ngược:

• Xoay bezel sao cho mốc phút mong muốn (ví dụ: 30) trùng với vị trí hiện tại của kim phút.
• Khi kim phút chạy đến vị trí số 0 trên bezel, điều đó đồng nghĩa thời gian đã hết.

Ví dụ: Bạn cần canh giờ 30 phút tập luyện, hãy xoay bezel sao cho mốc 30 trùng với kim phút hiện tại. Khi kim phút chỉ đến vạch số 0, bạn biết bài tập đã kết thúc mà không cần đặt báo thức hay dùng thiết bị phụ trợ.

Chức năng la bàn

Nếu bạn là người yêu thích dã ngoại, trekking hay khám phá thiên nhiên, một chiếc đồng hồ có bezel la bàn sẽ là công cụ cực kỳ hữu ích. Dễ nhận biết nhất, loại bezel này thường có thể xoay hai chiều và được khắc các chữ cái N (North), S (South), E (East), W (West) – đại diện cho 4 hướng chính của la bàn.

Cách sử dụng chức năng la bàn với bezel:

• Đảm bảo đồng hồ chạy đúng giờ và xác định bạn đang ở bắc bán cầu hay nam bán cầu.
• Giữ đồng hồ nằm ngang trên lòng bàn tay, xoay mặt đồng hồ sao cho kim giờ chỉ đúng hướng mặt trời.
• Xoay bezel để xác định hướng:
  • Nếu ở bắc bán cầu, xoay bezel để chữ S nằm giữa kim giờ và vạch 12 giờ.
  • Nếu ở nam bán cầu, làm ngược lại: đặt chữ N ở giữa kim giờ và mốc 12 giờ.
• Sau khi xoay đúng hướng, các ký hiệu E-W-S-N trên vòng bezel sẽ cho bạn biết hướng đông – tây – nam – bắc (kết quả này chỉ tương đối).

Chức năng đo tốc độ

Vòng bezel tachymeter là một trong những tính năng đặc trưng trên các mẫu đồng hồ chronograph, thường được sử dụng để tính vận tốc của một vật thể di chuyển trong một khoảng cách cố định – phổ biến nhất là km/h hoặc mph. Bên cạnh đó, bạn còn có thể ứng dụng vào thực tế như tính số pha bóng chày trong một trận đấu hay năng suất của một dây chuyền sản xuất.

Cách sử dụng chức năng tachymeter:

• Cài đặt kim giây chronograph về vị trí 0 (thường bằng cách nhấn nút reset).
• Khi bạn đi qua điểm A (ví dụ: cột mốc đầu tiên trên đường), nhấn nút bắt đầu.
• Khi đến điểm B (sau đúng 1km hoặc 1 đơn vị đo), nhấn nút dừng.
• Lúc này, kim giây chỉ đến vị trí nào trên vòng bezel, đó chính là tốc độ trung bình của bạn (tính theo km/h hoặc mph).

Chức năng đo nhịp tim

Pulsometer (thang đo nhịp tim) là một tính năng đặc biệt trên một số mẫu đồng hồ chronograph, xuất hiện từ thập niên 1940 và được thiết kế dành riêng cho các bác sĩ. Về cơ bản, nó hoạt động tương tự như tachymeter nhưng được hiệu chỉnh để đo nhịp tim thay vì tốc độ.

Trên mặt số hoặc bezel, bạn sẽ thấy ghi rõ thang đo như “Base 15”, “Base 20” hoặc “Base 30” – thể hiện số nhịp tim cần đếm để đưa ra kết quả chính xác.

Cách sử dụng chức năng pulsometer:

• Bắt đầu bấm chronograph khi cảm nhận mạch đập đầu tiên.
• Đếm đủ số nhịp theo base đã ghi (ví dụ 15 nhịp) rồi nhấn nút dừng.
• Kim giây dừng lại sẽ chỉ đến chỉ số trên thang đo – đó chính là số nhịp tim/phút của người được đo.

Ví dụ: Nếu bạn sử dụng đồng hồ có thang đo “Base 15” và dừng sau khi đếm đủ 15 nhịp, vị trí kim dừng sẽ hiển thị nhịp tim tương ứng trên phút, giúp kiểm tra sức khỏe nhanh chóng mà không cần thiết bị điện tử.

Chức năng đo khoảng cách

Chức năng telemeter được thiết kế để đo khoảng cách giữa người đeo và một sự kiện có thể quan sát bằng mắt và tai – ví dụ điển hình là tính khoảng cách từ bạn đến nơi xảy ra tia sét trong cơn bão.

Tính năng này hoạt động dựa trên sự chênh lệch giữa tốc độ ánh sáng (nhìn thấy tia sét) và tốc độ âm thanh (nghe thấy sấm). Do đó, telemeter sẽ chỉ chính xác khi bạn ở nơi có nhiệt độ không khí ổn định, vì tốc độ âm thanh bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ.

Cách sử dụng chức năng telemeter:

• Nhấn nút chronograph ngay khi bạn nhìn thấy tia sét.
• Nhấn nút dừng khi bạn nghe thấy tiếng sấm.
• Quan sát vị trí kim giây trên thang đo telemeter – đó chính là khoảng cách (thường tính bằng km) từ vị trí của bạn đến nơi sét đánh.

Ví dụ: Khi cơn bão đang đến gần, bạn có thể ước lượng khoảng cách từ tâm bão đến chỗ mình đứng, từ đó đưa ra quyết định an toàn hơn cho bản thân và những người xung quanh.

Chức năng tính toán chuyển đổi

Được xem là chức năng phức tạp nhất trên các loại bezel, vòng bezel logarithmic – hay còn gọi là slide rule bezel – sử dụng hai thang đo dạng logarit: một thang cố định nằm trên mặt số và một xoay được hai chiều trên vành bezel. Khi kết hợp với nhau, chúng cho phép người đeo thực hiện các phép tính tỷ lệ, chuyển đổi và đo lường một cách nhanh chóng mà không cần máy tính.

Đây là tính năng được thiết kế đặc biệt cho phi công hoặc hải quân, hỗ trợ:

• Tính tốc độ không khí, thời gian lên độ cao, khoảng cách bay
• Chuyển đổi nhiên liệu giữa gallon và lít
• Tính toán mức tiêu thụ nhiên liệu, hải lý, km
• Và nhiều đơn vị kỹ thuật khác theo tỷ lệ logarit

Vì mức độ phức tạp cao, bezel logarithmic thường chỉ có trên các mẫu đồng hồ phi công chuyên dụng, điển hình như dòng Breitling Navitimer – nơi mà một vòng bezel có thể thay thế cho cả máy tính bỏ túi trong khoang lái.

Câu hỏi thường gặp

Thay vòng bezel đồng hồ được không?

Vòng bezel có thể thay được nhưng điều này phụ thuộc vào thiết kế cụ thể của từng mẫu đồng hồ. Một số dòng, đặc biệt là các mẫu Seiko phổ biến trong giới chơi “đồng hồ mod”, được thiết kế để dễ dàng thay thế bezel.

Tuy nhiên, với các mẫu đồng hồ cao cấp, việc thay bezel nên được thực hiện tại các trung tâm bảo hành hoặc cửa hàng chính hãng, nhằm đảm bảo độ khít, khả năng chống nước và giữ nguyên giá trị kỹ thuật của đồng hồ. Nếu bạn đang sở hữu một mẫu đồng hồ cao cấp và cần thay bezel đúng chuẩn, đừng ngần ngại đến ngay cửa hàng TopWatch gần nhất để được kiểm tra, tư vấn và hỗ trợ thay thế bởi đội ngũ kỹ thuật viên chuyên nghiệp nhé.

Vòng Bezel ceramic có bền hơn kim loại không?

Vòng bezel bằng ceramic (gốm kỹ thuật) được đánh giá cao nhờ khả năng chống trầy xước vượt trội, không bị oxy hóa và giữ màu sắc lâu dài hơn so với kim loại. Tuy nhiên, điểm hạn chế của chất liệu này là dễ nứt hoặc vỡ khi bị va chạm mạnh, đặc biệt ở các cạnh sắc.

Ngược lại, bezel kim loại như thép không gỉ tuy dễ trầy xước hơn trong quá trình sử dụng, nhưng lại khó vỡ và có thể đánh bóng phục hồi, phù hợp với những ai ưu tiên sự bền bỉ, tiện dụng và dễ bảo dưỡng.

Kết luận

Với những kiến thức cơ bản vừa rồi, hy vọng bạn đã hiểu rõ vòng bezel là gì và những tính năng tuyệt vời mà nó mang lại – từ việc hỗ trợ đo thời gian, định hướng, tốc độ, cho đến các phép tính chuyên biệt như nhịp tim hay chuyển đổi nhiên liệu. Vậy loại bezel nào khiến bạn ấn tượng nhất? Đừng quên khám phá thêm các bài viết chuyên sâu khác của TopWatch để hiểu rõ hơn về từng chức năng thú vị này – và biết đâu, bạn sẽ tìm thấy chiếc đồng hồ lý tưởng cho chính mình!